Ανήλικοι εμπρηστές- Συμπτώματα- Πρόληψη

 Των ε.α. Αντιστρατήγων Π.Σ. Γ.Σταμούλη-Ν.Διαμαντή

Σύμφωνα με τον αμερικάνικο οργανισμό πυροπροστασίας, National Fire Protection Association, περίπου 50.000 πυρκαγιές στις ΗΠΑ, το 2011, ξεκίνησαν από παιδιά.

Από τα ίδια στοιχεία, προκύπτει ότι σχεδόν  οι μισές από τις πυρκαγιές κατοικιών, προκαλούνται από άτομα ηλικίας μεταξύ 4 και 6 ετών.

Ο N.G. Berrill, εγκληματολογικός ψυχολόγος υποστηρίζει  ότι οι έφηβοι έλκονται από κροτίδες και εκρηκτικά και επισημαίνει ότι τα μικρότερα παιδιά είχαν περισσότερες πιθανότητες να βάλουν φωτιές σε σπίτια, ενώ τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι είναι πιο πιθανό να βάλουν φωτιές σε εξωτερικούς χώρους. Η Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία διαπιστώνει ότι αυτά τα παιδιά μπορεί να 

χρησιμοποιούν τη φωτιά για να τραβήξουν την προσοχή και  μπορεί να αντιμετωπίζουν κατάθλιψη, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής-υπερκινητικότητας ή οικογενειακό άγχος.

Μια ερευνητική  ομάδα στο Πανεπιστήμιο Victoria (VU) δημιούργησε ένα εργαλείο που θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη επικίνδυνων πυρκαγιών, εντοπίζοντας παιδιά με συμπεριφορές "εμπρηστή" που χρειάζονται προσοχή από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Το εργαλείο αυτό διασυνδέεται με ένα άλλο  Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης και Παρέμβασης Ανηλίκων, στην πολιτεία της Βικτώρια,  το οποίο διδάσκει αρχές ευαισθητοποίησης για την πυρασφάλεια σε παιδιά που έχουν εμπλακεί σε εμπρησμούς ή έχουν αντίστοιχες τάσεις. Το πρόγραμμα λαμβάνει δεδομένα από  παραπομπές  γονείς, σχολεία, αστυνομία, πυροσβεστική  κα το σύστημα δικαιοσύνης ανηλίκων.

Η ψυχολόγος του προγράμματος Kara Dadswell, επισημαίνει ότι το άναμμα της φωτιάς από ένα παιδί  στην μεγάλη πλειοψηφία τους, αφορά περισσότερο την περιέργειά του και την αφέλειά του παρά ένα ψυχοπαθολογικό υπόβαθρο.

Σε μια δεύτερη ανάγνωση όμως,  κάθε παιδί που ανάβει φωτιά έχει μια περίπλοκη ιστορία και υπάρχει μια σειρά παραγόντων που το επηρεάζει στην πράξη του.

Γι αυτό και χρειάζεται κατηγοριοποίηση των περιπτώσεων, μετά από ένα σοβαρό εντοπισμό. Το  πρόγραμμα έχει εκπονήσει ένα ερωτηματολόγιο για τους γονείς των παιδιών που ενεπλάκησαν σε  πράξεις πυρκαγιάς, θέτοντας ένα ευρύ φάσμα ερωτήσεων για το παιδί, τις συμπεριφορές του και την οικογενειακή του ζωή. Ένα ποσοστό περίπου 30% από αυτά, διαφαίνεται ότι έχουν ανάγκη κάποιας παρέμβασης ψυχολογικής υποστήριξης, και ένα ίδιο ποσοστό συνεχίζει να "παίζει με τη φωτιά".

Η ψυχολόγος υποστηρίζει ότι  το πρόγραμμα, προορίζεται μόνο για να κατηγοριοποιήσει τα παιδιά που κινδυνεύουν να έχουν παθολογική σχέση με το άναμμα της φωτιάς — αλλά δεν είναι τα μόνα παιδιά που ξεκινούν πυρκαγιές.

Τα μικρά παιδιά και ακόμη και οι έφηβοι που ανάβουν φωτιές μόνο και μόνο επειδή είναι λίγο διασκεδαστικό, από περιέργεια, θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά από ένα παιδί που προσπαθεί σκόπιμα να ξεκινήσει μια πυρκαγιά που μπορεί να μην επεκταθεί. Χαρακτηριστικά η ψυχολόγος επισημαίνει:

«Νομίζω ότι θα δυσκολευόσουν να βρεις έναν ενήλικα εμπρηστή που δεν άρχισε να ανάβει φωτιές όταν ήταν παιδί... Επομένως, αν γίνει παρέμβαση νωρίς, τότε ίσως θα μπορούσε να υπάρξει διαφορετικό αποτέλεσμα».

Σύμφωνα με την Πυροσβεστική Υπηρεσία του Λονδίνου, 1 στις 4 πυρκαγιές στο Λονδίνο ξεκινά από ένα παιδί ή ένα νεαρό άτομο. Στις συμβουλές προς τους γονείς, δίνει μια λίστα με 7 ενδεικτικά σημάδια, που  δίνουν ένα σήμα συναγερμού ότι το παιδί παίζει με τη φωτιά:

1. Μικρές τρύπες καύσης σε χαλιά ή ρούχα.
2. Απανθρακωμένο χαρτί σε νεροχύτες ή καλάθια αχρήστων.
3. Σπίρτα ή αναπτήρες κρυμμένοι στα ντουλάπια και τα συρτάρια του παιδιού σας ή κάτω από το κρεβάτι του.
4. Μια ασυνήθιστη γοητεία με τις πυρκαγιές.
5. Ανεξήγητα καμένα αντικείμενα στο σπίτι ή στον κήπο.
6. Σημάδια εγκαυμάτων στα παράθυρα.
7. Η μυρωδιά του καπνού στα ρούχα του παιδιού ή στο σπίτι.

Η Πυροσβεστική Υπηρεσία του Λονδίνου στο σχετικό ενημερωτικό της, εξηγεί ότι τα παιδιά και οι νέοι αρχίζουν να παίζουν με τη φωτιά για διάφορους λόγους, που κυμαίνονται από τη φυσική περιέργεια στα νήπια έως τα μεγαλύτερα παιδιά που χρησιμοποιούν τη φωτιά για να εκφράσουν συναισθήματα θυμού ή συναισθηματικής δυσφορίας. Χωρίς βοήθεια και καθοδήγηση, αυτή η «εμπρηστική συμπεριφορά» μπορεί να αυξηθεί και να οδηγήσει σε σοβαρότερες συνέπειες – σοβαρούς τραυματισμούς και υλικές ζημιές. Αυτή η «εμπρηστική συμπεριφορά» μπορεί να εκδηλώνεται αρχικά με σκόπιμο άναμμα φωτιάς ή παιχνίδι με την φωτιά, με κεριά ή σπίρτα, και στη συνέχεια αν δεν ελεγχθεί μπορεί να ξεφύγει. Έρευνες έχουν δείξει ότι ένα στα δύο παιδιά θα συνεχίσει και θα επαναλάβει τη συμπεριφορά χωρίς παρέμβαση. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία του Λονδίνου δίνει έναν κατάλογο με οδηγίες για αυτές τις περιπτώσεις, προς τους γονείς και κηδεμόνες:

1. Εξηγούμε  ότι η φωτιά μπορεί να βλάψει και να σκοτώσει και  ότι θα πρέπει να μείνουν μακριά από φωτιά οποιουδήποτε είδους.
2. Τους λέμε ότι είναι ασφαλές μόνο για τους ενήλικες να χρησιμοποιούν σπίρτα ή αναπτήρες.
3. Κρατούμε  όλα τα σπίρτα και τους αναπτήρες μακριά  από τα  παιδιά.
4. Χρησιμοποιούμε  αναπτήρες ασφαλείας για παιδιά.
5. Ποτέ δεν αφήνουμε  τα παιδιά μόνα τους στο σπίτι ή σε ένα δωμάτιο όπου υπάρχει ένα αναμμένο κερί, ανοιχτή φωτιά ή κουζίνα, ακόμη και για μικρά χρονικά διαστήματα.
6. Διεξάγουμε τακτικούς ελέγχους για τα  7 ενδεικτικά σημάδια.
7. Κρατούμε  τα κτίρια, τα υπόστεγα κήπων και τα γκαράζ κλειδωμένα για να αποτρέψουμε  την πρόσβαση σε εύφλεκτα αντικείμενα.
8. Ελέγχουμε  τακτικά τους συναγερμούς καπνού - και βεβαιωνόμαστε  ότι υπάρχει ένας σε κάθε δωμάτιο όπου θα μπορούσε να ξεκινήσει πυρκαγιά.
9. Κάνουμε  ένα σχέδιο απόδρασης με την οικογένειά μας και εξασκούμαστε σε αυτό.

Πηγές

Chasing Fires » The Minds Behind the Fire (cuny.edu)
ABC News (www-abc-net-au
london-fire.gov.uk